CPU nedir?

Bilgisayar ve elektronik dünyasını yeni öğreniyorsanız, farklı parçalara atıfta bulunmak için kullanılan terminoloji kafa karıştırıcı olabilir. Karşılaşmış olabileceğiniz bir bileşen terimi, “merkezi işlem birimi” anlamına gelen “CPU” dur.

CPU’lar, ister akıllı saat, ister bilgisayar veya termostat olsun, sahip olduğunuz hemen hemen tüm cihazlarda bulunur. Talimatları işlemekten ve yürütmekten sorumludurlar ve cihazlarınızın beyni olarak hareket ederler. Burada, CPU’ların cihazlarınızın diğer bölümleriyle nasıl etkileşime girdiğini ve onları bilgi işlem sürecine bu kadar entegre yapan şeyin ne olduğunu açıklıyoruz.

CPU’yu CPU yapan nedir?

CPU, bir bilgi işlem aygıtını tanımlayan temel bileşendir ve kritik öneme sahip olsa da, CPU yalnızca diğer donanımlarla birlikte çalışabilir. Silikon çip, cihazın içindeki ana devre kartında (anakart veya anakart) bulunan özel bir yuvaya oturur. Bilgilerin geçici olarak depolandığı bellekten ayrıdır. Ayrıca ekranınızda görüntülenen video ve 3D grafikleri oluşturan grafik kartından veya grafik yongasından ayrıdır.

CPU’lar, milyarlarca mikroskobik transistörün tek bir bilgisayar çipine yerleştirilmesiyle oluşturulur. Bu transistörler, sisteminizin belleğinde depolanan programları çalıştırmak için ihtiyaç duyduğu hesaplamaları yapmasına izin verir. Etkin bir şekilde açılıp kapanan dakika kapılarıdır, böylece video izlerken veya bir e-posta yazarken cihazla yaptığınız her şeye dönüşen birler veya sıfırları iletirler.

CPU teknolojisinin en yaygın gelişmelerinden biri, bu transistörleri giderek küçültmektir. Bu, genellikle Moore Yasası olarak adlandırılan, on yıllar boyunca CPU hızının iyileştirilmesiyle sonuçlandı.

Modern cihazlar bağlamında, bir masaüstü veya dizüstü bilgisayar, sistem için birçok işleme işlevini gerçekleştiren özel bir CPU’ya sahiptir. Mobil cihazlar ve bazı tabletler bunun yerine CPU’yu diğer bileşenlerin yanında paketleyen bir çip olan bir Yonga Üzerinde Sistem (SoC) kullanır. Intel ve AMD, grafik yongaları ve üzerlerinde depolanmış bellek bulunan CPU’lar sunar; bu, yalnızca standart CPU işlevlerinden daha fazlasını yapabilecekleri anlamına gelir.

Bir CPU aslında ne yapar?

Özünde, bir CPU bir programdan veya uygulamadan talimatlar alır ve bir hesaplama yapar. Bu süreç üç temel aşamaya ayrılır: Getirme, kodunu çözme ve yürütme. Bir CPU, talimatı RAM’den alır, talimatın gerçekte ne olduğunu çözer ve ardından CPU’nun ilgili kısımlarını kullanarak talimatı yürütür.

Yürütülen komut veya hesaplama, temel aritmetiği, sayıları karşılaştırmayı, bir işlevi gerçekleştirmeyi veya sayıları bellekte hareket ettirmeyi içerebilir. Bir bilgi işlem aygıtındaki her şey sayılarla temsil edildiğinden, CPU’yu inanılmaz derecede hızlı çalışan bir hesap makinesi olarak düşünebilirsiniz. Ortaya çıkan iş yükü Windows’u başlatabilir, bir YouTube videosu görüntüleyebilir veya bir elektronik tablodaki bileşik faizi hesaplayabilir.

Modern sistemlerde CPU, verileri gerektiği gibi özel donanıma besleyerek sirkteki sirk yöneticisi gibi davranır. Örneğin, bir yakıt varili vurduğunuz veya yarıiletken sürücüye daha hızlı erişim için bir Office belgesini sistemin RAM’ine aktarmasını söylediğiniz için CPU’nun grafik kartına bir patlama göstermesini söylemesi gerekir.

Çekirdekler, saatler ve maliyetler

Başlangıçta, CPU’ların tek bir işlem çekirdeği vardı. Günümüzün modern CPU’su, aynı anda birden fazla talimatı gerçekleştirmesine izin veren ve birkaç CPU’yu tek bir yonga üzerinde etkin bir şekilde tıkayan birden fazla çekirdekten oluşur. Bugün satılan çoğu CPU’nun iki veya dört çekirdeği vardır. Altı çekirdek ana akım olarak kabul edilirken, daha pahalı yongalar sekizden büyük bir 64 çekirdeğe kadar değişir.

Birçok işlemci ayrıca çoklu okuma adı verilen bir teknoloji kullanır. Aynı anda iki satır yürütme (iş parçacığı) gerçekleştirebilen ve böylece işletim sistemi tarafında iki “mantıksal” çekirdek olarak görünen tek bir fiziksel CPU çekirdeği hayal edin. Bu sanal çekirdekler, aynı kaynakları paylaştıklarından fiziksel çekirdekler kadar güçlü değildir, ancak genel olarak, uyumlu yazılımı çalıştırırken CPU’nun çoklu görev performansını iyileştirmeye yardımcı olabilirler.

CPU’lara baktığınızda saat hızı belirgin bir şekilde duyurulur. Bu, bir CPU’nun saniyede kaç talimat işleyebileceğini etkin bir şekilde gösteren “gigahertz” (GHz) rakamıdır, ancak performansla ilgili resmin tamamı bu değildir. Saat hızı, çoğunlukla aynı ürün ailesinden veya nesilden CPU’ları karşılaştırırken devreye girer. Diğer her şey aynı olduğunda, daha hızlı bir saat hızı, daha hızlı bir işlemci anlamına gelir. Ancak, 2010’dan itibaren 3 GHz’lik bir işlemci, 2020’den itibaren 2 GHz’lik bir işlemciden daha az iş sağlayacaktır.

Peki, bir CPU için ne kadar ödemelisiniz? Satın alabileceğiniz en iyi CPU’lar için size bazı önerilerde bulunmak için birkaç kılavuzumuz var. Bununla birlikte, genel bir taslak için, sıkı bir oyuncu değilseniz veya videoları düzenlemek isteyen biri değilseniz, 250 dolardan fazla harcamanıza gerek yoktur. En yeni donanımlardan kaçınarak ve bunun yerine yeni nesil CPU’ya bağlı kalarak maliyeti düşürmeye yardımcı olabilirsiniz.

Intel CPU’lar için bu, 8., 9. veya 10. nesil yongalar anlamına gelir. Nesillerini ürün adına göre belirleyebilirsiniz. Örneğin, Core i7-6820HK daha eski bir 6. nesil çiptir, Core i5-10210U ise daha yeni bir 10. nesil çiptir.

AMD, Ryzen CPU’ları ile benzer bir şey yapıyor: Ryzen 5 2500X, yeni “Zen+” çekirdek tasarımına dayanan 2. nesil bir çip, Ryzen 9 3950X ise 3. nesil bir CPU. Ryzen 4000, bir dizüstü bilgisayar çip hattı olarak ve APU biçiminde piyasaya sürüldü ve sistem üreticileri aracılığıyla masaüstünde çok sınırlı kullanılabilirlik sağlandı. Bunu akılda tutarak, Ryzen 5000’in AMD Ryzen CPU’nun dördüncü veya beşinci nesli olup olmadığı tartışılabilir, ancak en yeni ve en yakın zamanda AMD, dizüstü bilgisayar, APU ve masaüstü platformlarını Ryzen 5000 başlığı altında birleştirdi.

CPU ne kadar önemli?

Bugünlerde CPU’nuz genel sistem performansı için eskisi kadar önemli değil, ancak bilgi işlem cihazınızın yanıtında ve hızında hala önemli bir rol oynuyor. Oyuncular genellikle daha yüksek saat hızlarından faydalanırken, CAD ve video düzenleme gibi daha ciddi işler, daha yüksek bir CPU çekirdek sayısından bir gelişme görecektir.

CPU’nuzun bir sistemin parçası olduğunu unutmamalısınız, bu nedenle yeterli RAM’e ve CPU’nuza veri besleyebilecek hızlı depolamaya sahip olduğunuzdan emin olmak istersiniz. Belki de en büyük soru işareti, hem performans hem de maliyet açısından PC’nizde genellikle bir miktar dengeye ihtiyaç duyduğunuz için grafik kartınıza takılacaktır.

Artık bir CPU’nun rolünü anladığınıza göre, bilgi işlem donanımınız hakkında bilinçli bir seçim yapmak için daha iyi bir konumdasınız. AMD ve Intel’in en iyi yongaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu kılavuzu kullanın.